Kasteel Wayestein bij Herwijnen 1838

Zoals de naam al doet vermoeden, is Wayenstein in Herwijnen het oudste kasteel. De eerste vermelding stamt uit 1312. In dat jaar verpacht Gijsbert van Herwijnen al zijn bezittingen aan Jan van Arkel, omdat hij zelf benoemd is tot rechter van de Veluwe. Vermoedelijk staat er al vóór 1312 een huis op deze plaats. Hoe het kasteel er precies uitzag, is niet bekend. Het gaat echter wel om een groot complex met voorburcht en wordt in documenten omschreven als ”alde Hofstat”, de huidige benaming Wadesteen of Wayenstein krijgt het kasteel pas in de zestiende eeuw.

Het kasteel ligt ten noordwesten van Herwijnen. Van bij de aanvang tot het midden van de 19^e eeuw is het kasteel bewoond. Maar ook, net als de andere Herwijnse kastelen, heeft het een militaire functie; het was een waterburcht. We weten dat de Herwijnse kastelen regelmatig in de Arkelse oorlogen (vanaf 1408) flink schade opliepen als gevolg van de gevechtshandelingen.

Wayenstein is het stamhuis van de heren van Herwijnen; nadien zal Frissestein dat worden.

Het Huis te Herwijnen is hoogstwaarschijnlijk door hen gebouwd en zij hebben het met een kleine onderbreking bewoond tot 1402. Na hen komen de heren van Haeften, van 1415 tot 1558. Dan wordt het huis in leen gegeven aan Maarten van Rossum, de neef van de bekende Gelderse maarschalk.

In 1630 is Arnt de Bije, heer van Wayestein. Daarna komt Wayestein in 1654 in handen van zijn zoon Jan de Bije. Zijn zuster Anna de Bije wed. van Jacob van der Steen erft Wayestein in 1664. In 1714 komt Wayestein in handen van hun zoon Arent van der Steen.

Wayestein moet toentertijd in heel goede staat hebben bevonden, want beschrijvingen uit die tijd maken gewag van vele beeldhouwwerken, waarmee het is gedecoreerd. Tot in het midden van de negentiende eeuw blijft de eerste verdieping van het kasteel nog bewoond.

In 1865 wordt het kasteel gesloopt. De kelder, mogelijk van rond 1300, wordt toen opgemeten. Deze is voorzien van kruis- en tongewelven. De ronde toren en een latere aanbouw worden nog in de eerste decennia van de twintigste eeuw bewoond. Daarna volgt verder verval. De ronde toren (uit de 14^eof 15^e eeuw) wordt in 1944 door de Duitsers opgeblazen.

Bron: https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=263