Wat hebben Oostmalle en Tricht met elkaar te maken?

Door Dirk Jan Brans

Verschenen in de Dorpskrant Tricht, oktober 2015

Foto: De voorzitter van het Trichtse Dorpshuis, Cees van Mourik, brengt op 22 juni 1997 (30 jaar na de ramp die Malle en Tricht trof) een bezoek aan Oostmalle en overhandigd namens de gemeente Geldermalsen een kaars aan burgemeester Harry Hendrickx van Oostmalle

Van de zomer verbleven wij met ons gezin drie weken op de minicamping van de ouders van een hockeyvriendinnetje van onze dochter Femke. Anderhalf jaar geleden is de familie Zwart naar de Auvergne verhuisd om daar een camping met enkele vakantiewoningen te beginnen. Ze hebben van de camping een waar paradijsje gemaakt waar het zeer goed toeven is. Ik vertel dit verhaal over hun camping niet om reclame te maken, al gun ik deze lieve en enthousiaste mensen veel succes met het avontuur dat zij zijn aangegaan, maar vanwege een ontmoeting die ik daar heb gehad. Eén van onze buren op de camping was een Belgisch gezin uit Antwerpen. Toen ik de vader vertelde dat wij uit Tricht kwamen zei hij gelijk: ‘o, dat dorp van de windhoos’.

Kerktoren

Hij vertelde dat hij onlangs ook een mooie documentaire had gezien over die windhoos, ’mooi gemaakt’, zei hij. Maar het had hem bevreemd dat in die documentaire met geen woord werd gerept over de situatie in België. Hij zei, ‘mijn geboortedorp Oostmalle, is getroffen door diezelfde windhoos. Daarbij is de bovenste helft van de kerktoren op het dak van de kerk gestort. Het heeft heel lang geduurd voor de kerk zijn toren weer terug kreeg. Dat weet ik nog goed. Want toen ik klein was, was de kerk zonder toren. Maar niet alleen de kerk had te lijden, de ravage op het dorp was groot. Er wordt op het dorp nog steeds veel aandacht besteed aan de windhoos. Er is een heemkundige kring die hierin heel actief is.’

En ik vroeg mijzelf als Trichtenaar (nou ja, import dan) af hoe het komt dat ik nog nooit van Oostmalle gehoord had. Westmalle wel, want daar brouwen de monniken al twee eeuwen heerlijk bier. Maar van Oostmalle, nog nooit! En terug in Tricht bleken veel mensen ook nog nooit van Oostmalle gehoord te hebben. Wel dat de windhoos in België is begonnen en ook dat de windhoos het Noord Brabantse Chaam had aangedaan waar twee doden te betreuren waren.

Hoe kan het nu dat er hier geen aandacht is voor Oostmalle? Als je oude dagbladen van maandag 26 juni 1967 leest, dan zie je dat er in de media wel degelijk veel aandacht is voor het onweers-, buien- en stormfront dat in het weekend van 23 tot 25 juni in met name Noord-Frankrijk, België en Nederland plaatselijk grote schade heeft aangericht. Al in de avond van 24 juni worden in Noord-Frankrijk de dorpen Villers-les-Gagnicourt, Palluel en met name Pommereuil getroffen door 2 tornado’s. Daarbij vielen 8 doden en meer dan 700 mensen raakten dakloos. Daarom werd in Nederland al in de vroege ochtend van 25 juni via de radionieuwsdienst voor het eerst in de geschiedenis waarschuwingen gegeven voor windhozen.

Net op tijd schuilen

In Tricht was het mevrouw van de Water uit de Nieuwsteeg, die altijd zeer geïnteresseerd het nieuws volgde, die deze waarschuwing in de vroege ochtend ter harte nam. Toen ze die namiddag het rare aandenderende geluid van de windhoos hoorde, wist ze onmiddellijk hoe laat het was. Ze riep snel haar 5 dochters en nichtjes bij zich en toog met hen naar de kelder om te schuilen. Ze kwamen niet verder dan de gang toen de windhoos hun boerderij trof. Maar de muren van de gang waren wel het sterkste gedeelte van het huis. En terwijl de rest van de boerderij werd weggevaagd werden zij daar tussen die sterke muren gespaard. Alles dankzij de nieuwsgierigheid en het snelle handelen van mevrouw van de Water.

Aan dit moment gingen de volgende gebeurtenissen vooraf: het was om 16.12 uur dat Oostmalle werd getroffen door een tornado. Tussen 16.27 en 16.40 uur (op ca. 1 minuut nauwkeurig) werden Ulicoten en Chaam getroffen door een tornado. En van 17.10 tot 17.24 uur (waarschijnlijk op 1 minuut nauwkeurig) trok een tornado van Nieuwaal tot voorbij Tricht. Het is niet geheel duidelijk of het hier om één en dezelfde tornado gaat. Waarschijnlijk waren het drie verschillende tornado’s die alle drie voortkwamen uit dezelfde botsing tussen koude en warme luchtlagen die elkaar op dat moment boven België en Nederland troffen.

Vergelijkbare verhalen

Tricht en Oostmalle zaten die namiddag in het zelfde schuitje. Hoe komt het dan dat velen in Tricht dat niet of niet meer weten? Misschien is Oostmalle bij ons minder bekend omdat het niet in Nederland ligt, maar in België. Verder van ons bed, zeg maar. Maar het is misschien ook minder bekend omdat er in Oostmalle geen dodelijke slachtoffers zijn gevallen. En dat mag een echt wonder heten omdat de verwoestingen in Oostmalle groter waren dan in Tricht. Geen dodelijke slachtoffers; wil dat ook zeggen dat de impact minder groot was? Als je hoort van de ervaringen die mensen op de 25ste juni in Oostmalle opdeden, dan hoor je vergelijkbare verhalen over wonderbare reddingen en ontsnappingen als hier in Tricht. Maar ook van een zelfde soort angst die mensen nog steeds hebben als de hemel donker wordt en er storm dreigt. In die zin zijn Oostmalle en Tricht met elkaar verbonden. En ik bedacht, zou het niet aardig zijn om eens contact te zoeken met Oostmalle en ervaringen uit te wisselen?

NB:

– Veel meteorologische achtergronden over het ontstaan van de windhoos van 1967 kunnen je vinden op de website van het KNMI onder de kopjes ‘zware windhozen in Chaam en Tricht’ en ‘zware windhozen van 25 juni 1967’

– Van Rita Boer Rookhuiszen hoorde ik, dat er in het verleden wel degelijk contacten zijn geweest. Zo heeft Cees van Mourik als toenmalig voorzitter van het dorpshuis en namens het gemeentebestuur Geldermalsen op 22 juni 1997 aan burgemeester Harry Hendrickx van Oostmalle te Oostmalle een kaars aangeboden ter gelegenheid van “30 jaar tornado in Oostmalle”. Zij gaf ook aan dat het Historisch Genootschap Tricht zeer geïnteresseerd is in verhalen en wetenswaardigheden over eerdere contacten. Heeft u iets te vertellen? Neem contact op: Hoge Bulk 7, 0345-576619. rita@boerrookhuiszen.nl

Op onderstaande foto’s de ravage in Tricht, na de windhoos van 25 juni 1967. Ook in Nederland werd de rampplek bezocht door de vorst(in) Koningin Juliana.