Verrassende feiten in boek over geschiedenis Acquoy

Vrijdag 12 oktober om 15.30 uur wordt het eerste exemplaar van het boek ‘De Baronie Acquoy’, geschreven door de Acquoyse predikant Henk Dijk, ‘ten doop gehouden’ tijdens een feestelijke bijeenkomst in verenigingsgebouw De Schakel.

door Rita de Boer-Rookhuiszen

De schrijver doet een aantal opmerkelijke wetenswaardigheden uit de geschiedenis van zijn dorp uit de doeken. Zo vond hij bewijs voor het bestaan en de plek van een Middeleeuwse burcht.

Teisterbant

Acquoy is vooral bekend door de scheve kerktoren, ook wel de Betuwse toren van Pisa genoemd. Dat scheef staan is het resultaat van een constructiefout bij de bouw in de 15^e eeuw, zo ontdekte Dijk bij zijn speurtocht naar de Acquoyse geschiedenis. "Die geschiedenis is veel rijker dan men denkt en daar mogen de mensen, die zich als klein en meest westelijke dorp van de gemeente toch vaak een verstoten kindje voelen, trots op zijn.” Dijk woont sinds 2008 in het dorp dat circa 600 inwoners telt. Zijn boek verhaalt over het dorp vanaf ver voor de jaartelling. ,,De invloed van de Batavieren en de Romeinen komt zeker aan bod maar vanaf het jaar 780 wordt het echt interessant. Acquoy viel toen onder het gebied Teisterbant dat lag tussen Tiel en Vlaardingen. Het was in handen van heersers uit Duitsland, Dietz genaamd. De verwantschap met de familie Nassau en de latere Oranjes is terug te vinden in het Wilhelmus: ben ik van Dietzen bloed.

Burcht

In 1026 werd Teisterbant door de bisschop van Utrecht verdeeld onder leenheren die ieder een stuk grond kregen en daar een kasteel mochten bouwen. Als je destijds een kasteel bouwde, bouwde je ook een kerk. Die oorspronkelijk Middeleeuwse kerk van Acquoy werd net als de domkerk van Utrecht op 1 augustus 1674 getroffen door een storm. Ook hier stortte het hele middenschip in en bleef de toren staan. Men kerkte vervolgens in het koor tot de kerk in 1844 werd herbouwd. De informatie daarover vond ik in oude onderhoudscontracten.” In overdrachtspapieren uit 1520 ontdekte hij dat er in Acquoy een burcht met een voorburcht placht te staan. "Tekeningen van kastelen zijn er pas vanaf 1600, toen kwamen er rondtrekkende tekenaars, maar het kasteel van Acquoy was al weg, waarschijnlijk vernield tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten. De voorburcht stond op de plek van het huidige Huize Acquoy en was met een brug verbonden met de burcht die weer op een zogenaamde motteheuvel stond. Die is in de jaren ’70 weg geëgaliseerd in het kader van de ruilverkaveling. Als je goed kijkt, kun je zien dat er een rond gebouw met een doorsnee van circa 45 meter heeft gestaan.”

Vrijdorp

Dijk ontdekte ook dat Acquoy fungeerde als een ‘vrijdorp’. Minder bekend als de vrijstad zoals Vianen en Culemborg, wel met dezelfde werking. ,,Mensen konden hier hun toevlucht zoeken en werken om hun schulden elders af te betalen. Ik heb getracht het verhaal wetenschappelijk maar ook breed leesbaar te maken. De achterliggende wetenschappelijke voetnoten komen later beschikbaar voor verder onderzoek want er liggen nog veel vragen die nader onderzocht zouden kunnen worden. Ik denk dat er dan nog meer verrassende feiten op tafel komen.” Het boek is verkrijgbaar via de stichting Vrienden van Acquoy.

(Bron: Nieuwsblad Geldermalsen)